Các loại sâm Việt Nam
Các loại sâm ở Việt Nam
Ở Việt Nam, các nhà khoa học đã tìm thấy có một số loài thuộc chi Panax, thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae). Đây là các loài cùng chi với nhân sâm (Panax gingseng C.A. Meyer), một vị thuốc bổ nổi tiếng trong y học cổ truyền và y học hiện đại. Dưới đây là một số loài Panax được tìm thấy ở Việt Nam:
- Sâm Việt, tên khoa học là Panax vietnamensis Ha et Grushv., loài đặc hữu của vùng núi rừng Ngọc Linh (Gia Lai – Kontum), nên còn có tên là sâm Ngọc Linh, sâm khu 5 (K5). Loài này được các nhà khoa học Viện Dược liệu phát hiện và đặt tên năm 1973.
- Tam thất hoang, tên khoa học Panax stipuleanatus H. T. Tsai et K. M. Feng, phân bố ở vùng núi Hoàng Liên Sơn và miền nam Trung Quốc.
- Tam thất lá xẻ, tam thất vũ diệp, tên khoa học Panax bipinnatifidus Seem. tìm thấy ở dãy núi Hoàng Liên Sơn và vùng Vân Nam Trung Quốc.
- Theo Phạm Hoàng Hộ thì ở Việt Nam còn có loài sâm Nhật, tên khoa học là Panax japonica C.A. Mayer, mọc ở vùng núi Lang biang, Tây Nguyên.
Thành phần hoạt chất
- Y học hiện đại đã chứng minh thành phần hoạt chất chính của nhân sâm gồm có các saponin nhóm damaran
- Ngoài ra, nhân sâm còn có các thành phần khác như các hợp chất polyacetylen, terpenoid, flavonoid, acid béo, acid amin thiết yếu cho cơ thể, đường, và các nguyên tố vi lượng trong đó có Fe, Mu, Co, Se, K.
- Sâm việt nam (Panax vietnamensis) đã được phát hiện và tập trung nghiên cứu ở nước ta ngay từ những năm cuối của thế kỷ XX. Đây là loài cây thuốc có giá trị rất đặc biệt. Từ rễ (củ) của loài này hiện đã tách chiết, phân lập, xác định được khoảng 50 hợp chất saponin, trong đó có tới 24 hợp chất saponin mới, được gọi là các vina-ginsenosid-R1, vina-ginsenosid-R2… vina-ginsenoid-R24; cùng các hợp chất polyacetylen, các sterol, các acid amin, các acid béo và các nguyên tố vi lượng…
- Trong rễ của hai loài Sâm vũ diệp (Panax bipinnatifidus Seem.) và Tam thất hoang (Panax stipuleanatus H.T. Tsai et K.M. Feng) phân bố tại vùng núi Hoàng Liên Sơn (Lào Cai) chứa các hợp chất saponin triterpen thuộc nhóm olean (như các chikusetsusaponin IV, zingibrosid R1, ginseninosid Ro, Rb, Rd, Re, Rg1, Rg2,…), các phytosterol, đường khử tự do, tinh dầu, các acid hữu cơ, acid uronic và các acid béo. Các thành phần hóa học chủ yếu của tinh dầu ở cả 2 loài cũng tương tự nhau (như: β-farnesen, germacren D, spatulenol).Chúng cũng có chứa các saponin thuộc nhóm damaran nhưng hàm lượng thấp.
